ေခတ္မီ ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရ အဘိဓာန္

အခ်ဳပ္အခ်ယ္မဲ့ လြပ္လပ္ခြင့္၀ါဒ = Libertarianism
-------------------------------------
 အရင္းရွင္ လစ္ဘရယ္သေဘာတရား၏ အစြန္းေရာက္ အယူအဆ ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္ႏွင့္ စကင္ဒီေနဗီးယားတုိ႔တြင္ ထြန္းကားခဲ့သည္။ အေမရိကန္တြင္ သမၼတ ေရာ္နယ္ေရဂင္၊ ၿဗိတိန္တြင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ မာဂရက္သက္ခ်ာစေသာ ေလဇယ္ဖယ္ယာ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား လက္ထက္တြင္ အခ်ဳပ္အခ်ယ္မဲ့ ႏုိင္ငံ ေရးႏွင့္ စီးပြားေရးလြပ္လပ္ခြင့္ကို အားေပးခဲ့ျခင္းသည္ Libertarianism ကို လက္ေတြ႔ က်င့္သုံးျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းကို ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရားအျဖစ္ ပြဲထုတ္ခဲ့ၾကသူမ်ားမွာ ေနာဇစ္၊ ေရာ္လ္ႏွင့္ ၾသစေတးလ်မွ စီးပြားေရး ပညာရွင္ ေဟးယက္တုိ႔ ျဖစ္သည္။ လူအားလုံးတြင္ မည္သူကမွ ပိတ္ပင္ရုပ္သိမ္းလုိ႔မရေသာ ေမြးရာပါ အခြင့္အေရးမ်ား ရွိသည္။ အမ်ား အက်ိဳးငွာ ဟု ဆုိကာ လူတစ္ဦးခ်င္း၏ ပိုင္ခြင့္မ်ားကို မစြန္႔လႊတ္ေစရ ဟု ဆုိသည္။ Libertarianism ကုိ ပြဲထုတ္သူမ်ားက လူမႈဖူလုံေရး ေထာက္ပံ့မႈစနစ္ကို ဆန္႔က်င္သည္။ ဆင္းရဲငတ္ ျပတ္ေနသူတစ္ေယာက္အား လူမႈဖူလုံေစရန္အလုိ႔ငွာ အျခားသူတစ္ဦး၏ ဥစၥာပစၥည္းကို မထိပါးသင့္ ဟု ယင္း တုိ႔က ခံယူသည္။ အႏွစ္သာရမွာ လုံး၀ လႊတ္ေပးထားေရး ( laissez-faire ) ႏွင့္ အစိုးရက ၀င္ေရာက္မစြက္ဖက္ ေရး ျဖစ္သည္။ Libertarianism ၏ အျမင့္ဆုံး ရည္မွန္းခ်က္မွာ မင္းမဲ့၀ါဒ ( anarchism-ရႈ ) ျဖစ္သည္။ ( ေမာင္၀ံသ၊ ေခတ္မီ ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရ အဘိဓာန္ )

ကိန္း၀ါဒ = Keynesianism
 --------------------
 ၿဗိတိသွ် ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ ဂၽြန္ေမးနတ္ကိန္း ( ၁၈၈၃-၁၉၄၆ ) ကုိ အစြဲျပဳၿပီး ကိန္း၀ါဒဟု ေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။ ကိန္းသည္ ၁၉၂၀ ႏွစ္မ်ားႏွင့္ ၁၉၃၀ ႏွစ္မ်ားတြင္ လက္ေတြ႔ႏုိင္ငံေရး ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အထူး သျဖင့္ လစ္ဘရယ္ပါတီတြင္ တက္ၾကြစြာလႈပ္ရွားခဲ့သည္။ ဗာေဆးၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံတြင္လည္း ပါ၀င္ခဲ့သည္။ သူ၏ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ စာအုပ္မ်ားတြင္ General Theory of Employment, Inetrest and Money ( 1936 ) သည္ အထူးထင္ရွားသည္။ ထုိစာအုပ္တြင္ ကိန္းက စီပြားပ်က္ကပ္ဆုိက္ခ်ိန္ႏွင့္ ေငြေဖာင္းပြမႈ ဆုိး၀ါးခ်ိန္ မ်ားတြင္ အစိုးရက မည္သုိ႔ပါ၀င္ထိန္းခ်ဳပ္ ကိုင္တြယ္ဖုိ႔ လုိအပ္ပုံကို သညာေပးထားသည္။ ၁၉၃၀ ႏွင့္ ၁၉၄၀ ႏွစ္မ်ားတြင္ ကိန္း၀ါဒကို အစုိးရမ်ားက ျဖည္းျဖည္းခ်င္း လက္ခံလာၾကသည္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ၿပီးဆုံးသည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ကား ကိန္း၀ါဒသည္ စီးပြားေရးကို ခ်ဳပ္ကိုင္လုိေသာ အေနာက္အုပ္စု အစုိးရမ်ားအတြက္ လက္သုံးစကား ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၇၂ တြင္ အေမရိကန္သမၼတ နစ္ဆင္က သူသည္ ကိန္း ေနာက္လုိက္တစ္ေယာက္ ျဖစ္သည္ ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာခဲ့သည္။ ကိန္း၀ါဒ၏ အေျခခံသေဘာတရားမွာ ဆုိရွယ္လစ္နည္းလမ္းျဖင့္ ႏုိင္ငံပုိင္သိမ္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ဖုိ႔မလုိဘဲ အစုိးရက စီးပြားေရးဆုိင္ရာ အဆုံးအျဖတ္မ်ား ခ်မွတ္ျခင္းျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ကာ ေငြတန္ဖုိး တည္ၿငိမ္ေအာင္ လုပ္ရန္ ႏွင့္ လူေစ့တက္ေစ့ အလုပ္အကိုင္ ရရွိေစရန္ ျဖစ္သည္။ အစုိးရက စီးပြားေရးဆုိင္ရာ အေသးစိတ္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ မ်ားကို ပုဂၢလိကမ်ားအား လႊဲအပ္ထားၿပီး အခြန္အတုတ္ သတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ အတုိးႏႈန္းထားမ်ား သတ္မွတ္ျခင္းကို ကိုင္ထားရမည္ ဟု ဆုိသည္။ ၁၉၇၀ ႏွစ္မ်ား ကုန္ဆုံးခါနီးတုိင္ေအာင္ ကိန္း၀ါဒ ေရပန္းစားခဲ့ေသာ္လည္း ထုိ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ရွိကာဂုိ ဂုိဏ္း ( Chicago School ) မွ မီလ္တန္ ဖရုိက္မန္းကဲ့သို႔ေသာ အေမ၇ိကန္ ေဘာဂေဗဒ သေဘာတရားေရး ဆရာမ်ားက ေငြေၾကး ထိန္းခ်ဳပ္ေရး၀ါဒ ( monetarism ) ျဖင့္ အစားထုိးခဲ့သည္။ ကိန္း၀ါဒ ေပၚေပါက္ခါစတုန္းက လုိပင္ ေငြေၾကးထိန္းခ်ဳပ္ေရး၀ါဒသည္ ၁၉၈၀ ႏွစ္မ်ားကစ၍ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေရွ့တန္းေရာက္လ်က္ ရွိသည္။ ( ေမာင္၀ံသ၊ ေခတ္မီ ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရ အဘိဓာန္ )